از جمله برنامه های ویژه ی حضرت امام، رضوان الله علیه، در ماه مبارک رمضان، عبادت و تهجد بود. امام، عبادت را ابزار رسیدن به عشق الهی میدانستند. و به صراحت بیان میکردند که در وادی عشق، نباید به عبادت به چشم وسیله ای برای رسیدن به بهشت نگاه کرد «1».
اکثر آشنایان امام نقل میکنند که از سن جوانی، نماز شب و تهجد، جزء برنامه هایشان بود.
بعضی از نزدیکان ایشان میگفتند که وقتی در ظلمت و تاریکی نیمهی شب، آهسته وارد اتاق امام میشدم، معاشقه امام را با ایزد احساس میکردم و میدیدم که با خضوع و خشوعی خاص، نماز میخواندند و قیام و رکوع و سجود را بهجا میآوردند که حقا وصف ناپذیر بود. با خودم فکر میکردم که شب امام، حقیقتا، لیله القدر است «2».
یکی از اعضای دفتر ایشان، در این باره میگوید:
پنجاه سال است که نماز شب امام، ترک نشده است. امام، در بیماری و در صحت و در زندان و در خلاصی و در تبعید، حتی بر روی تخت بیمارستان قلب هم نماز شب خواندند «3» .
امام، رضوان الله علیه، توجه خاصی به نوافل داشتند و هرگز، نوافل را ترک نمیکردند. نقل شده است که امام، در نجف اشرف، با آن گرمای شدید، ماه مبارک رمضان را روزه میگرفت و با این که در سنین پیری بودند و ضعف بسیار داشتند، تا نماز مغرب و عشا را به همراه نوافل بهجای میآوردند، افطار نمیکردند! و شبها تا صبح، نماز و دعا میخواندند و بعد از نماز صبح، مقداری استراحت میکردند و صبح زود، برای کارهایشان آماده میشدند «4» .
خانم زهرا مصطفوی میگوید:
راز و نیاز امام و گریهها و نالههای نیمه شب این، چنان شدید بود که انسان را، بی اختیار، به گریه میانداخت «5» .
یکی از اساتید قم نقل میکرد: شبی، میهمان حاج آقا مصطفی بودم. ایشان، خانهی جداگانهای نداشتند و در منزل امام زندگی، میکردند. نصف شب، از خواب بیدار شدم و صدای آه و نالهای شنیدم، نگران شدم که مگر اتفاقی افتاده است; حاج آقا مصطفی را بیدار کردم و گفتم: «ببین چه خبر است!» . ایشان نشست و گوش داد و گفت: «صدای امام است که مشغول تهجد و عبادت است» «6» .
در ماه مبارک رمضان، این شب زنده داری و تهجد، وضعیت دیگری داشت. یکی از محافظان بیت میگوید در یکی از شبهای ماه مبارک رمضان، نیمه شب، برای انجام کاری مجبور شدم از جلوی اتاق امام گذر کنم. حین عبور، متوجه شدم که امام، زار زار گریه میگردند! هق هق گریهی امام که در فضا پیچیده بود، واقعا مرا تحت تاثیر قرار داد که چگونه امام، در آن موقع. از شب، با خدای خویش راز و نیاز میکند «7» .
آخرین ماه مبارک رمضان دوران حیات امام، به گفتهی ساکنان بیت، از ماه مبارک رمضانهای دیگر متفاوت بود! به این صورت که امام، همیشه، برای خشک کردن اشک چشمشان دستمالی را همراه داشتند، ولی در آن ماه مبارک رمضان، حولهای را نیز همراه بر میداشتند تا به هنگام نمازهای نیمه شبشان، از آن استفاده کنند! «8»