سیدطه مرقاتی خویی، با بیان اینکه حقوق شهروندی از اصطلاحات نوپیدای حقوقی است که در عبارات فقهی گذشته و حتی معاصر به چشم نمیخورد، اظهار داشت: مفاهیمی چون حقالناس و حقالله را میتوان در بیشتر موارد جایگزین آن کرد که حضرت امام خمینی(ره) به عنوان یک فقیه با تبعیت از اسلاف خود در آثار فقهی و سخنرانیها و اعلامیههای خود از عبارت حقوق شهروندی استفاده نمیکند.
وی افزود: عباراتی همچون حقالناس و حقوق مردم بسیار فراوان در آثار امام به کار رفته است که از جمله آن میتوان به فرمان ۸ ماده ای ایشان اشاره کرد.
وی گفت: در این قانون مبنای احکام اسلامی و استقرار حاکمیت نظام اسلامی و تعیین صلاحیت قضات و صدور احکام مبتنی بر قوانین و استقلال رای قضات، ایجاد امنیت قضایی و ممنوعیت و توقیف افراد بدون حکم قضایی و ممنوعیت ورود غیرقانونی به حریم اشخاص از حقوق مسلم مردم به شمار آمده است.
مرقاتی با بیان اینکه حقوق شهروندی در رابطه مردم با دولت به صورت متقابل به وجود میآید، گفت: اهل یک شهر یا کشور دارای یک سلسله حقوقی است که باید دولت زمینه تحقق آنها را فراهم کند و متقابلا هر شهروند مکلف است تکالیفی را در برابر دولت و سایر شهروندان برعهده داشته باشد.
وی افزود: در برخی از منابع روایی حقالناس را مهمتر از حقالله تلقی کردهاند زیرا همه حقالناسها جنبه وجوبی و حرمتی دارند که به نحوی حقالله هم هستند؛ یعنی هم جنبه خصوصی دارند و هم جنبه عمومی.
وی تاکید کرد: در اهمیت حق مردم این روایت از امام باقر(ع) قابل تامل است که میفرمایند یکی از بزرگان قبیله نخع به حضور امام شرفیاب شد و عرض کرد: من از زمان حکومت حجاج (استاندار عبدالملک) در کوفه پیوسته فرماندار حکومت طاغوت بودهام، آیا توبه برای من رواست؟ حضرت سکوت فرمود. او دوباره پرسید. امام فرمود: نمیتوانی، مگر اینکه همه حقوق حقداران را ادا نمایی.
عضو هیات علمی دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران با اشاره به سخنان حضرت امام خمینی(ره) گفت: امام میفرمودند حق الناس را خدا نمیبخشد و با توبه جبران نمیشود و نیز میفرماید آزادی حق مردم است، استقلال یک مملکت حق اهل مملکت است که طلب استقلال کنند، در مملکت. بنابراین، امام به عنوان یک فقیه از عبارات حقوق مردم و حقالناس سخن گفتهاند.
وی با اشاره به تحلیلی از فرمان ۸ مادهای حضرت امام(ره) گفت: حضرت امام خمینی(ره) در ۲۴ آذرماه ۶۱ درباره حقوق مردم، قانون، قوه قضائیه و لزوم اسلامی شدن روابط و قوانین، فرمانی را در ۸ بند صادر فرمودند که با حقوق شهروندی و حقوق بشر انطباق کامل دارد.
مرقاتی افزود: از نظر امام، دولت و حاکمیت برای اداره جامعه ضرورتا باید قوانینی را تصویب کند که اولا منطبق با احکام اسلامی باشد و ثانیا موجب تضییع حقوق مردم نشود، چرا که با ذکر جایگزینی احکامالله به جای احکام طاغوت، این معنا میشود که نباید احکام فعلی در کشور اسلامی مانند احکام دوران طاغوت موجب ظلم به مردم شود.
وی در پایان تصریح کرد: در تاریخ اسلام بعد از رحلت پیامبر اکرم(ص) خلفا برای بلاد اسلامی علاوه بر والی و فقیه، قاضی نیز منصوب میکردند و این امر نشاندهنده تفکیک قوا بوده است و قاضی در مقام قضاوت و دادرسی و صدور و اجرای احکام کاملا مستقل بوده تا اجرای عدالت تحت تاثیر منابع قدرت قرار نگیرد و مردم در سایه اجرای عدالت احساس امنیت کنند.
منبع: فارس نیوز